"De aanzienlijke achterstand in de betaling van gerechtstolken" en "Onbetaalde facturen bij tolken en andere experten"

Bekijk hier ook de video.

04.01  Marijke Dillen (VB): Mijnheer de minister, ongelooflijk maar waar, uit mediaberichten blijkt dat de gerechtstolken in Limburg dit jaar nog steeds niet betaald zijn en het is april. Bij het taxatiebureau dat de uitbetalingen regelt, draait alles in de soep sinds de recente hervormingen. Het water staat sommige tolken aan de lippen. Zij moeten nog tot 35.000 euro krijgen. Dat zijn de cijfers die gekend waren bij het indienen van deze vraag en ondertussen is dat nog opgelopen. Hierdoor hebben zij het moeilijk om hun eigen rekeningen te betalen. Dit is een regelrechte schande, Justitie onwaardig.

Begin april hebben zij dit eindelijk durven aanklagen. Zoveel geduld hebben ze gehad. De gerechtstolken uit Limburg en Nederlandstalig Brussel hebben een mailtje gestuurd, waarop ze van uw diensten een standaardmail hebben teruggekregen. In die mail staat dat het Taxatiebureau Brussel Nederlands Limburg heeft overgenomen en dat de afdeling Brussel slechts met de helft van het personeel werkt dat was voorzien voor hun kantoor, en dat vanwege afwezigheden om gezondheidsredenen. Bovendien moeten ze ook nog de kostenstaten van Limburg behandelen. Er is een vertraging in het verwerken van de facturen, zeker om te kunnen voldoen aan de betalingstermijn van 30 dagen. De hiërarchie is op de hoogte van de problematiek en de achterstand in de behandeling van de facturen en tracht zo snel mogelijk een oplossing te bieden.

Mijnheer de minister, ik begrijp niet dat dit zo lang kan aanslepen. Het gaat immers niet over duizenden facturen. Dit is werkelijk onaanvaardbaar. Er kunnen misschien wel problemen zijn op het taxatiebureau in Brussel en er is daar zeker ook een personeelstekort, maar dat is nog geen reden om al die mensen in de kou te laten staan. Kunt u hierover wat meer toelichting geven? Welke initiatieven hebt u inmiddels bij hoogdringendheid genomen om deze ernstige problematiek aan te pakken? Hoe is de situatie in de andere gerechtelijke arrondissementen? Is er ook daar een betalingsachterstand? Ik krijg graag een gedetailleerde toelichting.

04.02  Sophie De Wit (N-VA): Mijnheer de minister, facturen laten betalen door Justitie blijft moeilijk gaan. Justitie kampt op veel vlakken met een probleem van geloofwaardigheid en ook hier loopt het fout. Het is jammer dat dit net gebeurt met de experts waarmee Justitie moet samenwerken. Ook daar is het vertrouwen zoek.

In november 2023 was het beschikbare budget voor 2023 op en moest er extra geld worden gezocht om de facturen te kunnen betalen. Ik heb daarover een schriftelijke vraag nr. 2494 ingediend en toen bleek dat er alleen al voor de tolken nog 260.000 euro aan facturen openstaan voor 2023. Als we die cijfers en het budget bekijken, zien we dat beterschap nog niet meteen in zicht is.

De dienst Voogdij heeft in 2023 al 1,3 miljoen uitbetaald, exclusief de achterstallige bedragen. Er staan dus nog bedragen open. U hebt zelf aangegeven dat het aantal tolken elk jaar stijgt omwille van het aantal niet-begeleide minderjarige vreemdelingen. Het aantal minderjarigen en het aantal dossiers stijgt en de procedures zijn complex, maar we zien dat er voor 2024 slechts 1,1 miljoen is voorzien, terwijl men voor 2023 nog 1,3 miljoen kosten heeft. Het aantal dossiers neemt toe en toch hebt u voor 2024 minder geld voorzien dan voor 2023.

Bij de taxatiebureaus draait het helemaal vierkant. In Limburg werden de tolken nog geen enkele keer uitbetaald in 2024. In dat bureau zit nog maar één medewerker in plaats van drie. De facturen moeten ter controle naar het Brussels taxatiebureau worden gestuurd, dat ook onderbemand is. Het is een soep. Ik heb er geen andere woorden voor. U en de regering hadden van Justitie als een betrouwbare partner en van het op tijd betalen van de facturen een breekpunt gemaakt. Is er al een zicht op een oplossing bij de taxatiebureaus? Wanneer zullen de laatste facturen van 2023 uitbetaald worden? Over welk bedrag gaat het, als we kijken naar alle soorten experts? Hoeveel budget is er nog voor 2024 om de facturen te betalen bij de dienst Voogdij? Tot wanneer kunt u de facturen betalen, want ik vrees dat er niet genoeg budget zal zijn?

In antwoord op mijn schriftelijke vraag of experts recht hebben op verwijlinteresten bij te late betaling, antwoordde u dat dit in elk geval niet het geval is op basis van de wet betreffende de betalingsachterstand bij handelstransacties, omdat deze alleen van toepassing zou zijn bij bijvoorbeeld overheidsopdrachten. Is het dan werkelijk zo dat de overheid zich in dit geval kan permitteren om facturen maanden te laat te betalen zonder dat hier enige intrest, enig ander gevolg of enige vergoeding tegenover staat?

04.03 Minister Paul Van Tigchelt: Mevrouw de voorzitster, de FOD heeft in december een groot aantal facturen ontvangen. Het ging zowel over facturen van vertalers en tolken als over facturen van bijvoorbeeld ziekenhuizen die leeftijdsonderzoeken uitvoeren of onkosten ingediend door voogden.

Budgettair is het nodige gedaan. De nodige middelen werden vrijgemaakt zodat de dienst Voogdij die betalingen kon hervatten. Het probleem dat hier wordt aangekaart, gaat over een beperkt bedrag aan facturen van 2023, voornamelijk december 2023. Die worden in principe betaald op het budget van begrotingsjaar 2023, maar dat werd volledig besteed en dus hebben wij dat op het begrotingsjaar 2024 moeten verhalen. Dat is een puur budgettair verhaal, dat snel werd opgelost, via een beslissing van de ministerraad. De dienst Voogdij heeft voor 2024 al 325.000 facturen ontvangen. Deze werden allemaal verwerkt.

Het uitstaande bedrag voor 2023 voor de tolken komt op 260.000 euro. Voor 2024 heb ik in totaal een budget van 1.105.000 euro voorzien. Dat bedrag kan nog aan de noden worden aangepast.

Ten derde, dekt het voorziene jaarbudget de reële noden? In 2023 betaalde de Dienst Voogdij 1.300.000 euro voor tolken. Door de toename van het aantal niet-begeleide minderjarige vreemdelingen en de complexiteit van de procedures neemt het aantal vereiste tolken elk jaar toe. Het budget dat elk jaar wordt uitgegeven neemt dus ook elk jaar gestaag toe. De onvoorspelbaarheid van de uitgaven is inderdaad een van de redenen voor dat tekort. We proberen dat op voorhand in te schatten, maar het kan zijn dat dit te weinig wordt ingeschat.

Ten vierde, vallen de prestaties van vertalers en tolken die door de Dienst Voogdij worden betaald niet onder reglementering van de gerechtskosten? Voor tolken gelden de tarieven die zijn vastgelegd in het reglement op de gerechtskosten in strafzaken. De dienst Voogdij van de FOD Justitie past die regels toe. Veel tolken die voor de dienst Voogdij werken, werken ook voor de parketten en de rechtbanken. Dat zijn vaak dezelfde mensen. Het is consequenter om een tariefstructuur te gebruiken. Tolken worden op de hoogte gebracht van de betalingsvoorwaarden en moeten deze aanvaarden om te worden opgenomen in de lijst van tolken die kunnen worden opgeroepen. Budgettair gezien is dit geen uitgave, ten laste van de gerechtskosten maar van het budget van de dienst Voogdij.

Er was ook een vraag over de grootteorde van de verwijlinteresten. Ik neem aan dat voor de verwijlinteresten wordt verwezen naar de wet van 2 augustus 2002 betreffende de bestrijding van de betalingsachterstand bij handelstransacties. Die wet is echter niet van toepassing op deze gevallen, aangezien het niet gaat om handelstransacties of om gevallen, bedoeld in de wet van december 1993 betreffende de overheidsopdrachten of opdrachten voor aanneming van werken, leveringen en diensten. Het gaat echter wel om vorderingen van tolken. Bovendien is de FOD Justitie hier geen aanbestedende overheid in de zin van voornoemde wet en de prestaties van tolken vallen niet onder het toepassingsgebied van de wet en kunnen dus niet worden gebruikt om verwijlinteresten te vorderen.

Met de digitalisering van Justitie hebben wij de applicatie JustInvoice gecreëerd. Daaruit blijkt dat de deskundigen sneller worden betaald dan voorheen dankzij de digitalisering van Justitie. Ik zou er dus voor willen pleiten om niet alles op een hoop te gooien. In het algemeen worden deskundigen nu sneller betaald dan voorheen met de applicatie JustInvoice en zo hoort het uiteraard.

04.04  Marijke Dillen (VB): Mijnheer de minister, ik kan u niet bedanken voor dit antwoord. U zegt dat zij sneller worden betaald met JustInvoice, maar volgens de informatie waarover ik beschik, zijn de tolken tot op vandaag nog altijd niet betaald. Ik heb van u ook geen antwoord gekregen op de vraag wanneer die mensen eindelijk hun betaling mogen verwachten. Iedereen in de zaal heeft elke maand vaste uitgaven te betalen. Als het nog jonge mensen zijn, hebben zij dikwijls nog een hypothecaire lening lopen en ook andere kosten. Zij hebben vaak ook kinderen voor wie zij zware kosten hebben. Ik betreur dan ook dat u vandaag niet kunt zeggen wanneer die mensen uiterlijk zullen worden betaald.

Daarnaast kan ik uw redenering over de interesten niet volgen. Als wij onze belastingen te laat betalen, dan krijgen wij binnen de kortste keren een brief van de FOD Financiën met een verhoging. Ook in de privésector – daar ga ik dit echter niet mee vergelijken – moeten er interesten worden gevorderd. Ik stel mij de vraag of zij, als zij de diensten officieel in gebreke stellen, vanaf dat ogenblik wel interesten kunnen vorderen, want daar bestaat meer dan voldoende rechtspraak over.

Mijnheer de minister, tolken zijn een heel belangrijke partner voor Justitie. Zij worden al niet heel dik betaald en zitten dikwijls uren te wachten, waarvoor zij een soort wachtvergoeding krijgen. Vaak worden zij ook geconfronteerd met uitstel, waardoor zij voor niets naar de rechtbank zijn gekomen. Deze situatie is werkelijk onaanvaardbaar. Ik had graag vandaag van u vernomen wanneer die mensen zullen worden betaald.

Ten tweede heb ik ook geen antwoord gekregen op mijn vraag over de situatie in andere gerechtelijke arrondissementen. De berichten in de media gingen immers hoofdzakelijk over Limburg en in mindere mate over de Nederlandstalige hoven en rechtbanken in Brussel.

Tot slot betreur ik dat de woordvoerster van de FOD Justitie de problematiek minimaliseerde in haar reactie naar aanleiding van het bekendraken van deze problematiek in de media. Wees maar eens een van de gedupeerden die zoals elke andere burger elke maand zijn rekeningen moet betalen en de eindjes aan elkaar moet knopen. Wanneer worden zij betaald en hoe zit het in andere arrondissementen?

04.05  Sophie De Wit (N-VA): Mijnheer de minister, u zegt wel dat u het nodige doet, maar intussen kunnen deze mensen hun facturen niet betalen. De overheid is verantwoordelijk voor het uitblijven van die betalingen en achterstallen. Daar moeten dan ook intresten op betaald worden als vergoeding. De Zweedse regering heeft in de vorige legislatuur  als eerste werk openstaande facturen ten bedrage van 175 miljoen euro weggewerkt. Naarmate we het einde van de huidige legislatuur naderen, worden de achterstallen echter alleen groter en de voorziene budgetten voor de facturen kleiner dan de totale kosten van het voorgaande jaar. Dat is niet vooruitziend en het kan niet door de beugel dat de overheid partners waarvan zij afhankelijk is voor het werk niet correct en tijdig betaalt. De overheid moet immers het goede voorbeeld geven.

04.06 Minister Paul Van Tigchelt: De collega’s hebben gelijk dat ik niet volledig heb geantwoord. Mijn excuses daarvoor. Ik wil dat bij deze rechtzetten.

Er wordt inderdaad verwezen naar een bericht in Het Belang van Limburg van enkele weken geleden. De dienst Gerechtskosten heeft mij meegedeeld dat er in 2024 voor Limburg 841 kostenstaten van beëdigd vertalers of beëdigd tolken zijn uitbetaald voor een totaal bedrag van 353.472 euro. 76 % van die kostenstaten werd betaald binnen 30 dagen. Dat bedoelde ik op het einde van mijn vorige antwoord met een snellere uitbetaling via JustInvoice, omdat inderdaad die betaalachterstallen niet kunnen. We hebben daar een prioriteit van gemaakt door onder meer de ontwikkeling van JustInvoice. Ik onderstreep evenwel dat volgens de cijfers in het begin van de legislatuur de gemiddelde betaaltermijn 50 dagen bedroeg. In 2023 was dat 19 dagen. 90 % van de kostenstaten is in 2023 uitbetaald binnen 30 dagen.

Zoals ik al in een vorige passage van mijn antwoord heb gezegd, is er voor de voogden een ander budget dan dat van de gerechtskosten. Bij de uitbetaling van de vergoeding voor de voogden was er eind vorig jaar een tijdelijke vertraging ontstaan. De FOD Justitie kon die betalingen na enkele weken hervatten. Op enkele gevallen na is de tijdelijke achterstand intussen weggewerkt. We hebben in de commissie eerder al gezegd dat het budget voor de dienst Voogdij is opgetrokken. Het gaat om 7.027.000 euro in 2024 ten opzichte van 5.963.000 euro in 2023. Met dat verhoogd budget kan de dienst Voogdij ook de kosten van de tolken dekken.

04.07  Marijke Dillen (VB): Mijnheer de minister, ik leid uit uw antwoord af dat de problematiek in Limburg, op enkele gevallen na, opgelost zou zijn, wat niet blijkt uit de informatie waarover ik beschik.

Ik heb geen antwoord gekregen op mijn vraag over de situatie in de andere gerechtelijke arrondissementen. Ik zal daarvoor een schriftelijke vraag indienen.

Het incident is gesloten.